YEREVAN EN HET ZUIDEN

Op 7 juni komen we na een korte vlucht in Yerevan, de hoofdstad van Armenië aan. Zodra we op Armeense bodem zijn doet Frida haar hoofddoek af en zoekt de eerste beste wc op om de lange bloes te verruilen voor een korte. De lange bloes verdwijnt in de prullenmand. Dan begint het circus van een visum bemachtigen. Bijna alle passagiers van onze vlucht moeten een visum halen. Een papier moet worden ingevuld maar er zijn veel te weinig tafels. We gaan op de grond zitten om e.e.a. in te vullen. Het is een behoorlijke chaos. De beschikbare beambten worden horendol van de door de Iraniërs verkeerd ingevulde formulieren. Als mensen ook nog voordringen raken ze lichtelijk aan de kook. Wij zien er blijkbaar uit als goede invullers en krijgen daarom voorrang, tot ongenoegen van anderen. Onze formulieren zijn goed ingevuld en na het betalen van de nodige drams krijgen we onze visa. En dan is het weer tijd voor onze vrienden… de taxichauffeurs. Ze strijden om onze gunsten, waarbij een enkeling zonder blikken of blozen het drievoudige van de richtprijs uit de LP vraagt. Wij weigeren uiteraard en gaan voor een zacht prijsje met een oude man in een oude auto naar het centrum. Een gezellige rit, waarbij de chauffeur niet precies weet waar het opgegeven adres is. Maar samen komen we er toch uit. Het eerste adres valt tegen dus op weg naar een andere. Die blijkt dicht te zijn. Nummer drie is vol maar verwijst ons naar een ander hotel. Het is redelijk en we boeken voor twee nachten.

Het straatbeeld in Yerevan is een verademing in vergelijk met Iran. Gezellige terrassen, vlot geklede mannen en vrouwen door elkaar heen en een lekker wijntje bij het eten. Kortom het meer Bourgondische leven waar wij van houden is hier sterk aanwezig. We zien opvallend veel winkels met dure merkkleding en parfumerie. Er rijden ook veel dure auto’s rond. Mercedes, Lexus en BMW bepalen het straatbeeld. Het verschil tussen arm en rijk is in Armenië groot, 30% van de mensen leeft in armoede, met name op het platteland. Ook de ouderen hebben het vaak zwaar met kleine pensioentjes. De mensen met geld hebben een mooi appartement in Yerevan. Omdat de sfeer in Yerevan ons bevalt en we veel moeten regelen (o.a. een visum voor Kazachstan) besluiten we om er wat langer te blijven. Maar ook omdat het reizen in Iran ongemerkt veel energie heeft gekost. We boeken via een bemiddelaar voor 6 dagen een appartement in de binnenstad. Een leukere en goedkopere manier om in Yerevan te verblijven dan op een hotelkamer. En je hebt alle gemakken bij de hand, zelfs een wasmachine; erg handig.

Op zondag bezoeken we het indrukwekkende museum van de Armeense genocide van rond de 1e wereldoorlog. Zoals eerder gemeld is daar veel geruzie over met Turkije, die ontkent dat een bewuste genocide op de Armeniërs in Oost Turkije heeft plaatsgevonden. Het conflict hierover is zo groot dat de grenzen gesloten blijven. Het museum is sober van opzet en de tentoonstelling zonder wijzend vingertje. De vele foto’s en de verslagleggingen van verschillende onafhankelijke onderzoekers laten wel zien wat er gebeurt is. Er zijn in die tijd heel veel Armeniërs vermoord of de grens overgezet en de woestijn in gejaagd waar overleven zeer moeilijk was. De schatting is dat 1 miljoen mensen zijn omgekomen. In Turkije leven nu nog maar zo’n 20.000 Armeniërs. Het geeft maar weer eens aan hoe flinterdun het laagje beschaving is wat wij mensen bezitten. De dagen in Yerevan komen we verder prima door met ontspannen terras zitten, waterpijp roken (jawel ook hier Clemens!), de stad bekijken, EK voetbal en de noodzakelijke boodschappen voor de rest van onze reis. De cultuur wordt niet vergeten want we bezoeken ook nog het historisch museum. In dit deel van de wereld wonen al heel erg lang mensen blijkt. Veel vondsten uit de prehistorie en van enkele tientallen eeuwen terug. We zijn geen museummensen maar het is mooi tentoongesteld en we vinden het toch interessant. Na veel zoekwerk vinden we een Nikon camera als vervanger voor het in Teheran gestolen exemplaar. Onze mobiel van KPN heeft hier geen bereik. Na veel vruchteloos uitzoekwerk kopen we uiteindelijk een andere telefoon met een Armeense prepaid kaart. We huren tevens een auto voor in Armenië en kunnen donderdag het visum voor Kazachstan ophalen. De vlucht naar Kazachstan op 11 juli boeken we zeer prijs gunstig via het Russische Ural Air, die een kantoortje in de stad heeft. Bij uitzondering vliegen zij wel rechtstreeks naar Kazachstan en dat scheelt ons de forse omweg via Moskou, Siberië, Minsk of Istanboel. Ook regelen zij vlot voor ons de tickets van Kazachstan naar Helsinki. Ben benieuwd met welk type vliegtuig we gaan. We laten ons verrassen! We hebben ook weer onze irritaties met taxichauffeurs, waarvan sommigen absoluut geen adres in de stad weten te vinden, ook niet met onze kaart en uitleg erbij. Bij eentje zijn we zonder te betalen maar weer uitgestapt toen die naar het zuiden reed terwijl we in het noorden van de stad moesten zijn.

Na een paar dagen relaxen en regelen nemen we op 15 juni onze Lada Niva in ontvangst. Het is een wit koekblik met 4 wiel aandrijving. We hebben het gevaarte even op Wikipedia opgezocht. Het model is in 1977 ontwikkeld en sinds die tijd vrijwel niet veranderd. Degelijke Sovjet kwaliteit. We rijden ermee naar Garni, een kleine plaats ten oosten van Yerevan. Daar nemen we een kamer in een leuk B&B bij een Frans/Armeens echtpaar en bezoeken we een mooi gerestaureerde Hellinistische tempel uit de 1e eeuw. De volgende dag maken we in de omgeving een prachtige wandeling door ruig terrein. Na een afdaling volgt een forse klim naar de rand van het dal, waar sfeervolle ruïnes van een klooster en een kerk staan. Na een flinke afdaling en opnieuw een klim zijn we na vier uur wandelen weer in Garni. Na de thee met allerlei zelfgebakken lekkers van onze gastvrouw bezoeken we het Geghard klooster, wat mooi tegen de rotswanden gelegen is. Het is prachtig versierd met kunstig beeldhouwwerk. Veel bezoekers raken de waterbron in de kerk aan, zodat volgens de legende de huid jong blijft. Was ik maar jaren eerder gekomen, dan had het nog zin gehad! Die avond eten we opnieuw heerlijk. In een buitenoven geroosterd varkensvlees met vele bijgerechten. Het is maar goed dat we hier niet al te lang blijven met al die calorierijke heerlijke gerechten die we van onze gastvrouw voorgezet krijgen.

De volgende dag reizen we verder naar het zuiden door mooie berglandschappen. We zijn blij met de Lada Niva, want de wegen zijn in het binnenland deels erg slecht en alleen met een hoge 4 x 4 te berijden. Wegenonderhoud daar doet men niet aan. Het is een groot verschil met Yerevan en omgeving. Buiten de hoofdstad is het Lada country, andere merken tref je er weinig aan. We huren in het provinciestadje Yeghegnadzor een appartement voor drie nachten in een “fraaie” Sovjet flat. Het ziet er aan de buitenkant niet uit maar binnen is het echter prima vertoeven. Wel even rekening houden met de oude waterleidingen. Bij het openen van de douchekraan komt er eerst zwart water uit. In dit voornamelijk agrarisch stadje hebben de meesten het zo te zien niet breed. Veel sombere Sovjet woningen met achterstallig onderhoud. Eenvoudige supermarkten en goedkope kledingzaken vullen het straatbeeld. De waterleidingen zijn in het binnenland van Armenië op een bijzondere manier aangelegd. De leidingen lopen namelijk bovengronds langs de straten met af en toe een kleine u bocht om de spanning in het staal op te vangen. Als de weg overgestoken moet worden maakt de leiding een grote u bocht boven de weg. Her en der gaan er kleine leidingen naar de woningen. Wel handig als er ergens een lekkage zit, die zie je gelijk.

We maken de volgende dag een rondrit door de omgeving, waarbij we onderweg nog enkele fraaie kerkjes en kloosters bezoeken, waaronder het prachtig gelegen Noravank klooster. Het is een mooi gebied en we genieten. Echter halverwege onze rondrit kunnen we de doorgaande weg niet vinden. Deze lijkt te zijn verdwenen als we in het dorpje Gnishik komen. Een Russisch sprekende oude man wijst ons met brede armgebaren de weg naar het volgende dorp Khachik. Over dat karrenspoor omhoog? Hij weet het zeker. Er komt een auto uit die richting, dus het zal wel kloppen. En dan maken we een urenlange tocht hoog in de bergen over soms nauwelijks zichtbare karrensporen en over bergweiden. En uiteraard geen enkele richtingaanwijzer. Soms zijn er splitsingen en dan gokken we samen welke te nemen. De hele tijd geen mens of auto te zien totdat ik plots een man met een geweer zie. Frida denkt na ons Iran avontuur gelijk aan een bergbewoner, maar het blijkt een militair. We stoppen en al snel staan er zo’n 10 militairen rondom de auto. We trekken onze vriendelijkste toeristengezichten en vragen of dit de weg is naar Khachik. Tot onze opluchting zitten we nu precies op de goede ‘weg’. Wel heel dicht bij de omstreden enclave van Azerbeidzjan, vandaar de aanwezigheid van militairen. De heren lachen ons vriendelijk toe nadat ze van de verbazing bekomen zijn en wij vervolgen vriendelijk zwaaiend onze weg. Uiteindelijk komen we aan in Khachik waar de asfaltweg weer begint en kunnen we onze ronde voltooien en het Norovank klooster bezoeken. Het is een verzameling prachtige kerken en andere gebouwen. Mooi gelegen in een diepe kloof en in de late namiddag kleuren de wanden van de kloof prachtig rood.

De volgende dag gaan we in een ander dal naar een fort en een kerkje hoog in de bergen. Nadat we met de Lada Niva een riviertje zijn overgestoken wordt de weg zo slecht dat we de auto op een bepaald punt maar laten staan en verder gaan lopen. Het is mooi weer en de uitzichten zijn weer fraai. Bij het fort treffen we een Israëlisch vrouwengroep aan die aan het abseilen is. Girlpower! Wij mogen ook, maar bedanken voor de eer. Daarna wandelen we naar het kerkje. Daar is het een stuk rustiger. Op enkele bouwvakkers na zijn wij de enigste bezoekers. De bergweiden zijn prachtig gevuld met bloeiende bloemen en het is weer genieten geblazen. We hoorden vaker dat na een bezoek aan Georgië het landschap van Armenië zou tegenvallen. Wij vinden de natuur in Armenië echter indrukwekkend mooi, zeker nu veel veldbloemen bloeien.

We reizen de volgende dag naar Jermuk, een kuuroord op 2000 meter hoogte met geneeskrachtig water en vele gezondheidscentra. Daar willen we ook wat van meemaken en we boeken een kamer in sanatorium Olympia. We moeten eerst bij de dokter langs en krijgen een persoonlijk medisch behandelprogramma mee. Erg leuk om dat van oorsprong Russische gezondheidscircus mee te maken. Twee maal een mineraal bad, hydrogalvanisch bad (met elektroden en magnesium), kussens met warme turf, fysiotherapie met elektroden, massage, aromatherapie, eetbare zuurstof, monddouche met mineraal water en de longen reinigen met een inhaler. En natuurlijk 3 glazen geneeskrachtig water per dag, te tappen uit de bron in het dorp. Bijna niet te drinken zo vies, dus het zal wel goed voor ons zijn. De vele zusters dirigeren ons met strakke hand van therapie naar therapie. En in de eetzaal wordt onze plek resoluut toegewezen. Hoezo kiezen? Dat wij maar 1 dag blijven is natuurlijk veel te weinig voor een goed resultaat. We spreken een Amerikaanse van Armeense origine die een 20 dagen kuur volgt. Dat lijkt ons niet gezond meer. De volgende ochtend ronden we ons programma af met de 2e ronde therapieën. Nog even bij de dokter langs voor een afrondend gesprekje en het advies om vooral nog eens terug te komen voor een langere behandeling. We reizen in de middag verder naar Goris. Onderweg bekijken we eerst nog even Zorats Karer, een plek met graven van 3000 jaar BC. Te vergelijken met Stonehenge, maar dan kleiner van opzet. Drie keer raden wie er over deze stapel oude stenen het meest enthousiast is. Ze ziet er de druïden met hun toverdrank al lopen duizenden jaren geleden. Al die therapieën hebben blijkbaar flink wat losgemaakt. Na dit korte oponthoud bereiken we Goris waar we een kamer boeken voor 2 nachten. Een groen provinciestadje met in het oude deel veel grotwoningen. Dat ziet er een beetje uit als Cappadocië in Turkije en Kardovan in Iran. Grote puntvormige rotsen van zacht tufsteen. De volgende dag wandelen we op een hoogvlakte boven Goris, waar het een grote bloemenzee is. Wat een kleurenpracht! We wandelen op de terugweg over een bergkam en dwars door de velden. We omzeilen de korenvelden die naast koren vol staan met klaprozen en korenbloemen. Prachtig!. Terug in het stadje ga ik nog even bij de kapper langs. We denken elkaar te begrijpen als ik standje 1 op de tondeuse zeg. Bij de 1e baan van de tondeuse zie ik dat het nog korter uitpakt. Als een skinhead verlaat ik de zaak en ik had al zo weinig haar. Frida schiet in de lach als ik voorzichtig mijn hoofd om de deur steek. Ach het groeit wel weer. Morgen gaan we verder naar Kapan in het zuiden, waar we de berg Khustup van ruim 3000 meter willen beklimmen.

Frida & Bert