WELKOM IN IRAN

Op 10 mei reizen we met de bus van Erzurum naar Dogubayazit, onze “favoriete” Koerdische stad in oost Turkije, dicht bij de Iraanse grens. Om 8.00 uur is de vertrektijd, maar geen bus te zien. Iets later komt er een van dezelfde maatschappij, maar die vertrekt pas om 12.00 uur. Een vriendelijke punker belt er voor ons achteraan, want er is niemand bij de balie van onze busmaatschappij. De bus komt een half uur later blijkt. Rond half negen worden we door hem geroepen dat we snel moeten komen. De bus staat uit zicht achter de busterminal klaar voor vertrek. Men vertikt het blijkbaar om het terminalterrein op te rijden. In Dogubayazit aangekomen willen we met een minibus naar de Turks-Iraanse grens, maar de bus moet eerst vol natuurlijk. En wij zijn de eerste twee. Gelukkig arriveert er ineens een hele groep Iraniërs en kunnen we snel vertrekken. Hutje mutje met mensen en bagage rijden we weg. Geheel in stijl gaat onze chauffeur nog even vrolijk spookrijden. Gelukkig letten de tegemoet komende chauffeurs goed op en bereiken we na een half uurtje veilig de grens. Turkije uit gaat erg soepel. De grenswachten worden helemaal blij als we enkele standaard Turkse woorden weten uit te spreken.

Iran in blijkt een makkie. We hebben ons voorbereid op minstens een uur bagagecontrole en vragen, maar zijn er met 20 minuten doorheen. En dan hebben we alle aandacht van de geldwisselaars. Geld pinnen of met creditcard betalen is niet mogelijk voor toeristen in Iran. Dus veel contanten mee. Voor onze euro’s krijgen we een prima koers die flink boven de officiële ligt. We krijgen maar liefst 18.000 Rial voor 1 euro. We zijn dan ook in 1 klap beiden miljonairs. Na scherp onderhandelen (denken we) nemen we een taxi naar Tabriz, 300 km van de grens en de startplaats van ons reisprogramma. De stad ligt midden in het Azarische deel van Iran, een bevolkingsgroep die 25% uitmaakt van het totaal. Zij spreken een soort Turks dialect naast het officiële Perzisch. De twee provincies in het noordwesten heten passend Azarbayjan. Onze chauffeur luistert op de radio naar mooi voorgedragen gedichten gemengd met sfeervolle new age muziek. Iraniërs houden van gedichten en vele dichters worden hier met standbeelden vereerd.

Het is vrij laat als we bij het hotel aankomen. We hadden niet gerekend met het 1,5 uur tijdsverschil met Turkije. Gelukkig eten de Iraniërs laat, zodat we om tien uur nog aan tafel kunnen. Als slaapmutsje drinken we een glas versgeperst sap in 1 van de vele sappenbars in de stad.
De volgende ochtend verkennen we de binnenstad verder, waar we veel bekijks hebben. Westerse toeristen zijn er vermoedelijk een zeldzaamheid. Ook wij kijken goed om ons heen en zien dat onze kleding prima past bij het straatbeeld in Tabriz. Frida met de verplichte hoofddoek en haar lange slobberblouse zeker. Veel jonge vrouwen zijn uitbundig opgemaakt. Logisch als je gezicht bijna het enige is wat je in het openbaar mag tonen. Neuscorrecties zijn in Iran een gewild verjaardagscadeau. De hoofddoek zit bij de meesten vrij losjes en ver achter op het hoofd zodat je het zorgvuldig gekapte haar kunt zien. Ze dragen vaak vrij nauwsluitende bloezen of jassen tot ruim boven de knie. Maar ook vrouwen in de zwarte chadors zien we nog veel. De kledingvoorschriften worden blijkbaar nogal verschillend geïnterpreteerd en met name de jonge vrouwen zoeken de grenzen duidelijk op. Regelmatig vragen mensen ons of ze kunnen helpen als we even in onze reisgids wat opzoeken. We worden vele keren welkom in Iran geheten en mensen vertellen dat ze het een eer vinden ons te ontmoeten. In een park en bij een moskee komen persoonlijke gesprekken op gang met een groepje jonge Iraanse mannen. Ze willen van alles over ons en het leven in Nederland weten. Ze zijn ook erg nieuwsgierig hoe in Nederland jongens en meisjes elkaar ontmoeten. Wij vragen aan hen hoe zij dat doen, omdat het in Iran formeel niet is toegestaan. Het blijkt dat de jongeren, die 70% van de bevolking uitmaken, er een druk ondergronds leven op na houden waar beide seksen elkaar ontmoeten. Het is natuurlijk een risico omdat het verboden is. Ze vertellen ons dat dit ondergrondse ontmoeten langzaam maar zeker meer bovengronds wordt. Dat blijkt ook wel in het straatbeeld in Tabriz waar we regelmatig openlijke contacten tussen groepjes jongeren van beide seksen zien. In de stadsbussen is echter nog steeds de scheiding tussen mannen en vrouwen (achterin) strikt van toepassing.

Ons nogal luxe hotel staat midden in een groot park waar we aan het eind van de middag even rondwandelen. Het is vrijdag en dus een vrije dag. We hadden gelezen dat Iraniërs dol zijn op picknicken en dat blijkt inderdaad het geval. We zagen al mensen in de bermen langs de wegen picknicken en in het park bij ons hotel lijkt het qua drukte wel Zandvoort op een warme zomerdag. Veel families nemen een tent, kleden om op te zitten, veel eten en natuurlijk de barbecue mee. Als je zoveel meeneemt is het handig om de auto dichtbij te hebben. De weg staat dan ook vol met auto’s, vaak dubbel geparkeerd. Op de brede wandelpaden wordt veel gevolleybald, soms met gemengde teams. Ook hier worden we nieuwsgierig bekeken en vriendelijk gegroet. We eten in het restaurant bovenop ons hotel wat langzaam ronddraait en hebben prachtig uitzicht op de verlichte stad.

De volgende dag reizen we in de middag met de taxi naar Kardovan, een dorp met grotwoningen die nog steeds bewoond worden. We logeren in een hotel waar geheel in de stijl van het dorp luxe grotkamers in de rotsen zijn uitgehakt. Heel Iraans gaan we in het dorpsparkje op een kleed met kussens thee drinken en waterpijp roken. Hier wordt Frida gespot door een schoolklas met meisjes. Als bijen om de honing zwermen ze om haar heen. Zij willen van alles weten en oefenen gelijk hun (prima) Engels. Ik trek mij tactisch terug bij dit vrouwen onderonsje. Uiteindelijk grijpt de leraar in en de meiden moeten gaan. Maar niet voordat enkelen met Frida op de foto gaan en ons mailadres hebben genoteerd. Van een jong echtpaar krijgen we spontaan een schaal met fruit aangeboden voor bij de thee, die we met plezier accepteren. De volgende ochtend ontmoeten we Hassan, onze vriendelijke en Engelssprekende gids/chauffeur voor de komende dagen. We reizen met hem naar Orumiyeh, een stad met verschillende culturen en geloofsgemeenschappen. We rijden langs een groot zoutmeer, wat aan het verdrogen is door het indammen van de rivier en de nieuwe weg die er dwars doorheen is gelegd. Zonde van dit uniek natuurgebied. Hassan is trouwens een goede chauffeur, die defensief rijdt. Anders dan de gangbare rijstijl in Iran, waar men erg optimistisch en ook op onoverzichtelijke punten inhaalt. Een tweebaans wordt daardoor spontaan al snel een vierbaans. Wie er voorrang heeft is niet altijd duidelijk en dat is prachtig te zien op rotondes. Het is een spel van geven en nemen, waar gesneden wordt en er deurkruk aan deurkruk wordt gereden. Soms loopt het in de drukte daardoor vast, maar het lost dan ook snel weer op door elkaar de ruimte te geven. Maar het mooiste is dat niemand het de ander kwalijk neemt. Agressie in het verkeer zien we niet. Keren op een drukke weg? Geen punt. Je draait de auto dwars op de weg en schuift stukje voor stukje naar voren, zodat het doorgaande verkeer afremt en weet dat het zo moet stoppen. Dan draai je in en klaar is kees. Kortom, er zit zeker systeem in het rijden in Iran.

In Orumiyeh neemt een lokale gids ons op sleeptouw door haar geboortestad. Een vlotte en enthousiaste vrouw, die het tempo hoog houdt. We bezoeken eerst het lokale museum, met veel vondsten uit opgravingen en een folkloristisch gedeelte. Haar vriendin sluit daar bij ons aan. Daarna bezoeken we een oude vuurtempel, waar meerdere vrouwen uit de buurt graag aanhaken bij de uitleg. Gezellig! Vervolgens bezoeken we de 1 na oudste kerk ter wereld, met op het terrein een Maria grot en een nieuwe kerk. Binnenkort zal Maria feestelijk de nieuwe kerk worden binnengedragen. In de kerk oefenen de kinderen al flink hun bijdrage aan het feest. Dat wij binnenkomen helpt natuurlijk niet voor de concentratie. Bij het afscheid benadrukt onze gastheer dat zij in de Islamitische republiek Iran in alle vrijheid hun geloof kunnen uitoefenen. We zetten persoonlijk daar onze vraagtekens bij gezien de geschiedenis van de christenvervolging in deze regio. En Maria komt voor de processie de poort niet uit. Tja…. Vervolgens gaan we naar een prachtige Syrisch orthodoxe kerk, waar de deuren speciaal voor ons opengaan nadat is benadrukt dat ik een katholiek ben. Een sobere kerk met prachtig metselwerk. We mogen ook nog in de speciale behandelruimte kijken voor mensen met psychische problemen. Ze worden vrijwillig in een soort kelderruimte opgesloten om ze in shock te brengen, waarna ze zouden genezen. Deze praktijk wordt nog steeds toegepast. Bijzonder! De volgende stop is een mooi uitzicht vanaf de stadsheuvel, waar rondom heen de stad is gebouwd. En als laatste onderdeel gaan we met ons zessen uit eten, want de beste vriend van onze gids schuift ook aan. Volgens haar worden de strenge omgangsregels hier veel soepeler gehanteerd vanwege de invloed van de diverse geloofsgemeenschappen. Een leuke en erg drukke dag.

De volgende dag gaan we op weg naar Takht E Soleiman, een complex met verschillende tempels uit de Sassanian tijd (3e eeuw AD). We kopen onderweg etenswaren in voor de lunch, die we op een mooi plekje onderweg opeten. Dat picknicken bevalt zo goed dat we het de volgende dagen herhalen. Na een lange rit komen we bij het complex aan. Water (giftig hier), vuur, wind en aarde werden er vereerd. Tot 40 jaar terug werden de doden in deze streek niet begraven, maar hoog in de bergen in de open lucht op zogenaamde stilteplekken neergelegd. De natuur deed de rest. Dit is in Iran tegenwoordig verboden. We beklimmen een nabij gelegen berg met een groot rond gat in het midden, waar zwaveldampen uit omhoog komen. Ook de diepte is letterlijk adembenemend als we bij de rand zitten. Daarna rijden we verder naar Takab in Kordestan, de Koerdische provincie in het westen grenzend aan Irak. Kordestan heeft nog steeds de reputatie van een gebied met vechtersbazen vanwege de strijd om meer onafhankelijkheid. Ondanks dat het al lange tijd rustig is durven veel Iraniërs uit andere delen van het land hier nog niet te komen. Volkomen onterecht blijkt wel als we na het inchecken in het hotel door het kleine centrum lopen. We worden overal nieuwsgierig bekeken en heel vriendelijk begroet.

De volgende dag is een lange reisdag door de prachtige bergen van Kordestan. Er rijden opvallend veel Toyota Landcruisers rond. Deze blijken te worden gebruikt om goederen te smokkelen van Irak naar Iran over de onverharde bergweggetjes en hoge passen. Het schijnt een lucratieve handel te zijn want Toyota’s zijn hier duur. Tegen de avond komen we aan in Howraman, een dorp dichtbij de Iraakse grens. Het dorp heeft huizen met een beschermde bouwstijl, waarbij het dak van de ene deels de vloer van de andere vormt. Vier jonge vrouwen nodigen ons uit om in het dorp te overnachten, maar we hebben onze hotelkamer al betrokken. Nog wel samen op de foto natuurlijk en mailadressen uitwisselen. In het hotel zetten we onze slaapmatjes in, want de matras is zo hard als een plank. We zijn geen watjes, maar er zijn grenzen. De Koerden hier hechten nog sterk aan hun tradities. Geen spijkerbroeken te zien, iedereen draagt nog de speciale klederdracht. Vrouwen met veelkleurige jurken en mannen met pofbroek, hoofddoek en brede ceintuur. De volgende dag reizen we hoog in de bergen verder naar onze volgende bestemming Kermanshah. Een stad bekend vanwege het zoete gebak. Iran wordt trouwens steeds Nederlandser zien we onderweg. De zwartbonte koe verovert er de weiden door haar hoge melkproductie. Boeren schakelen stap voor stap over op onze koe die ze hier de Hollandse koe noemen. In Kermanshah bekijken we eerst de prachtige bas-reliëfs (in steen uitgehakte taferelen) van historische figuren, waarna we met zijn tweeën de binnenstad en bazaar induiken. Natuurlijk veel bekijks en aanspraak, waarbij driftig ons mailadres wordt genoteerd. Een jongen is zo enthousiast dat hij het hotel die avond opbelt en mij vraagt om elkaar de volgende dag weer te ontmoeten. De teleurstelling is groot is ik aangeef dat we dan alweer vertrokken zijn. In de stad dragen opvallend veel vrouwen een chador en is zwart de mode. Het oogt duidelijk conservatiever dan de voorgaande steden. De volgende ochtend bezoeken we voor vertrek een sfeervol ceremonieel gebouw, waar Hossein wordt vereerd, de in Iran populaire 3e imam van de Sjiieten. Mooi tegelwerk, waar een mengeling van Perzische en Islamitische kunst op te zien is. Aan de hand van de afbeeldingen vertelt onze gids Hassan boeiend over de rijke historie van Iran. Vervolgens reizen we naar een plek met opnieuw bas-reliëfs, waarvan de belangrijksten helaas in de stijgers staan en we ze niet kunnen bekijken. Daarna reizen we verder naar Borujerd in de provincie Lorestan.

Frida & Bert